Nukus davlat pedagogika instituti O‘zbekistonning shimoliy hududidagi ilk oliy o‘quv o‘rninlaridan bo‘lib, u 1934 yili o‘sha vaqtda gi poytaxt hisoblangan To‘rtko‘l shahrida tashkil qilingan. 1991 yilda qayta tashkil etildi. 1992 yildan e’tiboran institut buyuk alloma-shoir Ajiniyoz nomi bilan atalib kelmoqda. Hozirgi kunga kelib institutda 9ta fakultet va 1 magistratura bo‘limi 21 ta bakalavriat yo‘nalishi va 7 ta magistratura mutaxassisligi bo‘yicha yuqori malakali pedagoglar tayyorlanmoqda. Shuningdek, 3 ta mutaxassislik bo‘yicha tayanch doktarantura mavjud.
FAKULTETLAR: Tarix fakulteti, Filologiya fakulteti, Tabiatshunoslik fakulteti, Jismoniy tarbiya fakulteti, Fizika-matemetika fakulteti, Maktabgacha ta’lim fakulteti, Boshlang‘ich ta’lim fakulteti, Qoraqalpoq tili va adabiyoti fakulteti
